Ταυρομαχία
Υστερομινωική ΙΒ περίοδος, λίγο μετά το 1500 π.Χ. Κνωσσός (ανάκτορο, ανατολική πτέρυγα). Ύψος 70 εκ. Ηράκλειο Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η τοιχογραφία αυτή που ο Evans ονόμασε "Torreador fresco", διατηρείται επίσης αποσπασματικά. Αναπτυσσόταν σε μετόπες, μια από τις οποίες βρίσκεται στο Μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης. Φαρδιές ταινίες που φέρουν σε γαλάζιο βάθος το λεγόμενο "κόσμημα του βράχου" σε λευκό, γαλάζιο και κίτρινο χρώμα, πλαισιώνουν την παράσταση του αγωνίσματος των ταυροκαθαψίων. Καλύτερα διατηρείται ο ταύρος, του οποίου έχουν σωθεί πολλά μικρά κομμάτια. Με τέλεια γραμμή αποδίδεται το κεφάλι με την κυματιστή χαίτη και το αποφασιστικό βλέμμα. Τον ταύρο κρατάει από τα κέρατα γυναικεία μορφή, που αποδίδεται με το λευκό συμβατικό χρώμα των γυναικών και είναι ντυμένη με ανδρικό περίζωμα, ενώ από την άλλη πλευρά μια δεύτερη με υψωμένα χέρια αναμένει να δεχτεί την ανδρική μορφή που βρίσκεται στη δεύτερη φάση του αγωνίσματος, κατακόρυφα πάνω από το κέντρο του σώματος του ζώου. Η μορφή του άντρα με το συμβατικό κόκκινο χρώμα στο σώμα διατηρείται καλύτερα από όλες. Φέρει περίζωμα και τα μακριά μαύρα μαλλιά του ανεμίζουν, ενώ το σώμα σχεδιάστηκε σαν τόξο με μονοκοντυλιά, που αποδίδει όλη την ένταση της προσπάθειάς του.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη - Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Τοιχογραφία των δελφινιών
(1600 π.Χ.)
Η τοιχογραφία των δελφινιών διακοσμούσε τους τοίχους του μεγάρου της βασίλισσας στο παλάτι της Κνωσσού. Λίγα κομμάτια σώζονται από την τοιχογραφία, αρκετά όμως για να αναπαρασταθεί η σύνθεση των δελφινιών που παίζουν στα κύμματα με μικρότερα ψάρια. Γίνεται φανερό ότι η αγάπη των Μινωιτών για τη θάλασσα, που δημιούργησε τόσα αριστουργήματα στην κεραμική, ενέπνευσε και μεγαλύτερες συνθέσεις.
(πληροφορίες: Ι. Α. Σακελλαράκης)
Ο πρίγκιπας με τα κρίνα
Τμήμα τοιχογραφίας. Υστερομινωική ΙΑ περίοδος , π.1500 π.Χ. Κνωσσός (ανάκτορο). Σωζόμενο ύψος π. φυσικό. Ηράκλειο Αρχαιολογικό Μουσείο.
Από την τοιχογραφία έχουν διασωθεί τμήμα του επάνω μέρους του σώματος, των ποδιών και των χεριών, της ενδυμασίας και της κορώνας του νεαρού πρίγκιπα, ο οποίος αποδίδεται σε χαμηλό ανάγλυφο. Βαδίζει προς τα αριστερά και ίσως να κρατούσε γρύπα ή σφίγγα. Φοράει περίζωμα με φαρδιά ζώνη, περιδέραιο στο λαιμό και πλούσιο διάδημα με κρίνα και φτερά παγωνιού στο κεφάλι.
Πρόκειται για μια πολύχρωμη ζωντανή σύνθεση και στα σωζόμενα τμήματά της διακρίνεται η προσπάθεια του καλλιτέχνη να αποδώσει τη μυολογία.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη - Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Θηραϊκές Τοιχογραφίες
Κροκοσυλλέκτριες, τμήμα τοιχογραφίας
Τέλη Μεσοκυκλαδικής περιόδου, π.1650 π.Χ.Θήρα, Ακρωτήρι (Ξεστή 3, δωμάτιο 3α).Ύψος 244 εκ. Θήρα, Προϊστορικό μουσείο.
Η τοιχογραφία κάλυπτε τον ανατολικό τοίχο του δωματίου στον πρώτο όροφο και αποτελεί τμήμα μεγάλης ενιαίας σύνθεσης που εκτεινόταν και στο βόρειο τοίχο: σε ορεινό, προφανώς το θηραϊκό τοπίο παριστάνονται σκηνές από τη συλλογή κρόκου, δραστηριότητα που φαίνεται πως ήταν μεγάλης σημασίας για τη θηραϊκή κοινωνία. Οι δύο γυναικείες μορφές της εικόνας-μια ώριμη και μια νεανική-παριστάνονται σε στιγμιότυπο αυτής ακριβώς της ασχολίας. Και οι δύο διαθέτουν πλούσια ενδυμασία από περικόρμιο και φούστα και κοσμούνται με πολύτιμα κοσμήματα, ενώτια , περιδέραια,ψέλια περισφύρια. Η ενήλικη γυναίκα παριστάνεται κατενώπιον και παρατηρεί με ενδιαφέρον τις κινήσεις της νεαρής κοπέλλας, η οποίατην ατενίζει με αγωνία προσπαθώντας να μαντέψειτην κρίση της: άραγε θα την εγκρίνει να περάσει στις ενήλικες; Προφανώς με την απεικόνιση της σκηνής αυτής, ο καλλιτέχνης θέλησε να δώσει στιγμιότυπο από τη διαδικασία μύησης των νεαρών κοριτσιών. Πρόκειται για έργο μεγάλης πνοής.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη- Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Το ποτάμι
Μικρογραφία ποτάμιου τοπίου.
Τέλη Μεσοκυκλαδικής περιόδου, π. 1650 π.Χ. Θήρα, Ακρωτήρι (δυτική οικία, δωμάτιο 5). Ύψος 21 εκ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.(προσωρινή έκθεση)
Από τη ζωφόρο, η οποία κάλυπτε στενή επιφάνεια επάνω από τα ανοίγματα (θυρών και ερμαρίων) του ανατολικού τοίχου του δωματίου, σώζεται μόνο το νότιο μισό. Παριστάνεται τοπίο που το διασχίζει ποτάμι, στις όχθες του οποίου κινούνται άγρια εξωτικά ή φανταστικά ζώα μέσα σε υποτροπική βλάστηση. Την ανθρώπινη παρουσία σ' αυτό το τοπίο ο καλλιτέχνης υπαινίσσεται με τα κλαδεμένα φοινικόδεντρα. Η φυσιοκρατική απόδοση των μορφών και ο αφηγηματικός χαρακτήρας της εικόνας εναρμονίζονται με το συνολικό εικονογραφικό πρόγραμμα, το οποίο μοιάζειμε την εικονογραφική απόδοση επικής αφήγησης.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη - Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Τοιχογραφία των Κρίνων ή της Άνοιξης
Τέλη Μεσοκυκλαδικής περιόδου, π. 1650 π.Χ. Θήρα, Ακρωτήρι(συγκρότημα Δ,δωμάτιο Δ2). Διαστάσεις 250 χ 260 εκ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Από τους τρεις τοίχους του δωματίου-βόρειο, δυτικό και νότιο-που κοσμούνταν με το ίδιο θέμα, το κομμάτι αυτό κάλυπτε την επιφάνεια του δυτικού τοίχου. Με τη βοήθεια ποικιλίας αφηρημένων σχημάτων και συνδυάζοντας όλα τα γνωστά του χρώματα, ο ζωγράφος απέδωσε βραχώδες τοπίο σε εποχή που τα κρίνα ανθίζουν και τα χελιδόνια ζευγαρώνουν. Σχήματα, χρώματα και βλάστηση σαφώς υποδηλώνουν το δραματικό θηραϊκό τοπίο με μια φυσιοκρατική αντίληψη που χαρακτηρίζει ολόκληρη την τοιχογραφία. Τα κρίνα με κίτρινους βλαστούς και φύλλα και κόκκινα άνθη παριστάνονται, με μόνη εξαίρεση τα δύο κρίνα μπροστά στο μοναχικό χελιδόνι, σε τριάδες. Ανάμεσα στα κρίνα παριστάνονται τα χελιδόνια σε μοναδικά στιγμιότυπα της πτήσης τους. Στο ζευγάρι που εικονίζεται στο κέντρο της εικόνας, ο καλλιτέχνης ξέφυγε από τον κανόνα της εκ του πλαγίου παράστασης και απέδωσε την "συνομιλία εν πτήσει"κατά μέτωπο. Πρόκειται για έργο ταλαντούχου ζωγράφου με οξεία παρατηρητικότητα και ακρίβεια στο σχέδιο.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη - Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Το γαλάζιο πουλί
Υστερομινωική ΙΑ περίοδος, π. 1550 π.Χ. Κνωσσός (ανάκτορο,"σπίτι των τοιχογραφιών"). σωζόμενο ύψος 60 εκ. Ηράκλειο Αρχαιολογικό Μουσείο
Η τοιχογραφία αυτή είναι από τις αρχαιότερες και σημαντικότερες της μινωικής Κρήτης. Μέσα στη φύση που οργιάζει, με τις φωτεινές κίτρινες αγριοτριανταφυλλιές, τα γαλάζια μπιζέλια,τα κρινάκια και άλλα φυτά σε διαφορετικά χρώματα βάθους ( κόκκινο, κίτρινο, γαλάζιο), δεσπόζει σε λευκό βάθος το γαλάζιο πουλί καθισμένο σε βράχο. Ελευθερία στην πινελιά, ξεφάντωμα της φύσης, ανάπαυση του βλέμματος χαρακτηρίζουν το απόσπασμα αυτής της ξεχωριστής τοιχογραφίας, που θα πρέπει να ανήκε σε ένα λαμπρό σύνολο που καταστράφηκε.
πηγές από το βιβλίο: Ελληνική Τέχνη - Η Αυγή της Ελληνικής Τέχνης - Εκδοτική Αθηνών
Οι Αντιλόπες (τοιχογραφία)
"Οι Αντιλόπες" είναι τοιχογραφία, η οποία κοσμούσε τον δυτικό τοίχο του δωματίου Β1 του Κτιρίου Β του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου της Θήρας. Η τοιχογραφία έχει ύψος 2,75 μέτρα και πλάτος 2 μέτρα. Αντιλόπες υπήρχαν, επίσης, ζωγραφισμένες τόσο στον ανατολικό (δύο αντιλόπες) όσο και στον βόρειο τοίχο (μία σε κάθε πλευρά του εκεί παραθύρου), ενώ στον νότιο τοίχο του ίδιου δωματίου, υπήρχε η τοιχογραφία των Πυγμάχων
Οι Αντιλόπες βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.Ένα ζευγάρι αντιλόπες του είδους Oryx Beissa αποδίδονται μόνο με το περίγραμμα τους, με δυνατές μαύρες γραμμές, άλλοτε πιο παχιές, άλλοτε λεπτότερες και ενίοτε με διπλές γραμμές. Στα κεφάλια των ζώων γίνεται χρήση και κόκκινου χρώματος για την απόδοση λεπτομερειών. Η ακρίβεια των λεπτομερειών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τέτοια ζώα πρέπει να κατοικούσαν στο νησί πριν από τηνΜινωική έκρηξη. Το φόντο είναι λευκό και ερυθρό, πιθανότατα αντιπροσωπεύοντας γη και ουρανό. Στο πάνω τμήμα του τοίχου υπήρχε λευκή διακοσμητική ζώνη με κλαδί κισσού σε χρώμα κόκκινο και φύλλα κισσού σε μπλε και πράσινο. Στο κάτω μέρος του τοίχου υπήρχε μαύρη ζώνη.[1]
Αναφορές: 1.Μαρινάτος Σπ. Θησαυροί της Θήρας, Έκδοση Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1972
Οι Πυγμάχοι (τοιχογραφία)"Οι Πυγμάχοι" είναι τοιχογραφία, φιλοτεχνημένη με την τεχνική της νωπογραφίας, η οποία κοσμούσε τον νότιο τοίχο του δωματίου Β1 του Κτιρίου Β του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου. Η τοιχογραφία έχει ύψος 2,75 μέτρα και πλάτος 0,94 μέτρα.
Οι Πυγμάχοι βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Δύο μικρά παιδιά, πιθανώς μεταξύ 6 και 8 ετών, πυγμαχούν. Τα παιδιά φέρουν μόνο περίζωμα. Τα σώματα αποδίδονται με κόκκινο χρώμα. Το δεξιό παιδί φαίνεται να είναι μικρότερο του άλλου. Το αριστερό παιδί είναι στολισμένο με περιδέραιο, περιβραχιόνιo με πολύτιμες πέτρες κυανού χρώματος, περισφύριο και φοράει χρυσό σκουλαρίκι. Στο δεξί τους χέρι φορούν χειρόκτια (γάντια πυγμαχίας) και έχουν ξυρισμένο κεφάλι εκτός από δύο μεγάλους πλοκάμους που κρέμονται στο πίσω μέρος και δύο μικρότερους ψηλά, πάνω από το μέτωπο.[1] Ο Σπύρος Μαρινάτος είχε θεωρήσει αρχικά ότι φορούσαν γαλάζιους σκούφους,[2] αλλά σε συνδυασμό με άλλες τοιχογραφίες, όπως με τις Κροκοσυλλέκτριες, θεωρείται δεδομένο ότι με γαλάζιο χρώμα απεικονιζόταν το ξυρισμένο κεφάλι.
Η διαφορά στον στολισμό των δύο παιδιών έχει ερμηνευθεί ως ένδειξη διαφορετικής κοινωνικής θέσης, αν και εχεί διατυπωθεί η άποψη ότι το αριστερό παιδί είναι θηλυκού γένους.
Το φόντο της τοιχογραφίας είναι άσπρο και κόκκινο, πιθανότατα αποδίδοντας την γη και τον ουρανό.
Αναφορές 1."Τοιχογραφία των "Πυγμάχων"", Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
2. Μαρινάτος Σπ. Θησαυροί της Θήρας, Έκδοση Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1972
